Romeinen. Leven uit genade.
Michael Eaton, The Grace Factory 2021, 297 blz., € 27,08
Michael Eaton, bijbelwetenschapper en predikant (1949-2017), werkte in een kerk in de sloppenwijken van Nairobi en heeft diverse praktisch-theologische studies op zijn naam staan. In zijn uitleg van de brief van Paulus staat het thema van de zekerheid van het geloof centraal. Dit boek is de weerslag van vele preken die Eaton verspreid over meerdere jaren heeft gehouden in de kerk in Nairobi. In 77 studies gaat Eaton elk hoofdstuk uit de brief langs, geeft commentaar bij elke tekst en tekstgedeelte en legt af en toe systematisch wat meer verbanden, ook met de christelijke geloofsleer. Eaton doet dat to-the-point, in heldere taal, met verstand van zaken, waarin we een aardig beeld krijgen van de betekenis van het evangelie (Rom. 1:4).
De inzet op geloofszekerheid en de nadruk op de verhouding wet en evangelie, geeft het geheel soms wel een wat zakelijk karakter. Door te focussen op de gelovige als individu vind ik dat Eaton Paulus op bepaalde punten ook net geen recht doet. Hij zegt bijvoorbeeld dat de Heilige Geest de rol van de wet overneemt (82), maar Paulus spreekt veeleer over twee regimes waar de wet zich naar moet schikken: de wet onder de macht van de zonde en de dood staat tegenover de wet onder de heerschappij van de Geest. De wet wordt niet afgeschaft, maar vervuld (Rom. 8:1-4). Ook de gedachte dat de wet zonde aanwakkert (124), is net niet wat Paulus zegt. De wet doet zonde kennen en wijst dit als zonde aan. Ook voor de wet kwam, was er zonde, maar het was niet als zodanig bekend en kon daarmee ook niet aan de kaak gesteld worden of veroordeeld. Door de komst van de wet kan het wel.
Door de gerichtheid op het individu deelt Eaton in zijn uitleg van Romeinen 9 (niet alles wat Israël heet, is Israël) de gelovigen in twee groepen in, ‘gelovigen in naam’ en ‘werkelijke gelovigen’. Dat zou betekenen dat de gelovigen onder het oude verbond die nog steeds vasthouden aan de gerechtigheid in het najagen van de wet, geen ware gelovigen waren.
Wat echt niet klopt en wat ik storend vind, is hoe Eaton geloofszekerheid voor de gelovigen en het ontvangen van de erfenis door de gelovigen uit elkaar haalt. Bij 5:2 merkt Eaton op: ‘We zijn voor altijd behouden, onze redding kunnen we niet kwijtraken (…). Maar onze erfenis kunnen we verspelen, want daaraan zijn voorwaarden verbonden’ (79). Hij koppelt dat aan Romeinen 8:17, over het lijden met Christus om ook met Hem verheerlijkt te worden. Eaton maakt van het ‘wanneer (HSV) wij althans met Hem lijden’ een voorwaarde. Bij geloofszekerheid is er geen althans, bij de erfenis wel (79). Dat lijkt me een vreemde conclusie, omdat ik niet goed zie hoe je geloofszekerheid kunt hebben zonder ook te delen in wat Christus voor ons heeft bewerkt, de heerlijkheid, al aanwezig in de gave van de Geest. Het is ook geen goede weergave van de grondtekst in 8:17. Er staat geen ‘voorwaarde’, maar een realiteit die al aanwezig is als fase die leidt tot de verheerlijking. Je zou kunnen vertalen: Indien wij lijden, zoals we nu doen, is dat om met Christus ook verheerlijkt te worden. Het gaat om doel, intentie, niet om het al dan niet voldoen aan een voorwaarde. Zoals de NBV hier terecht vertaalt: ‘Want wij delen in zijn lijden om ook met Hem te kunnen delen in Gods luister.’
Dit boek geeft met korte hoofdstukken inzicht in de hoofdlijn van de Romeinenbrief. Het is zeer geschikt om zowel persoonlijk als in groepen te gebruiken voor bijbelstudie. In de webshop van de uitgever, the Grace Factory, zijn gratis studievragen te bestellen. Als de auteur iets sterker had ingezet op de grotere lijnen door de heilsgeschiedenis, de oudtestamentische betekenis van gerechtigheid, het verbond en de beloften van God, had de uitleg m.i. aan kleur en diepgang gewonnen.
Bernhard Reitsma, hoogleraar Kerk en Theologie met als aandachtsveld Islam aan de Protestantse Theologische Universiteit
Comments