Church Together. The Church of We in the Age of Me. Daniel C. Dickard, Wipf & Stock Eugene 2022, 285 blz. € 22,12
De titel laat al de spanning zien die in dit boek wordt uitgewerkt: hoe kunnen we op een gezonde manier kerk zijn in een tijd waarin het ‘ik’ het vaak wint van het ‘wij’? Dickard is de pastor van een Baptistengemeente in Greensboro, North Carolina, USA.
Het boek bevat twee hoofddelen. In het eerste rekent hij af met drie verrotte vruchten van het individualisme die ook in de kerk te vinden zijn: consumentisme, pragmatisme en legalisme & liberalisme. In het tweede deel volgen dan vijf uitwerkingen van wat hij noemt ‘relationships of surrender’. De kerk is verbonden door gebed, gecentreerd rond ‘Bible-Focused Worship’, toegewijd aan ‘Family Ministry’, gericht op het opbouwen van een discipelschapscultuur en geroepen om een missionaire kerk te zijn en te evangeliseren. Het zal aankomen op omkeer en overgave. Dickard windt er geen doekjes om, hij is bepaald geen zachte heelmeester. Het boek heeft een scherpe, antithetische toon. Voor hem is het proces van individualisering – inclusief het daarmee verbonden proces van subjectivering – dodelijk voor de kerk. Alleen een gedeelde concentratie op het kruis van Jezus Christus kan haar redden en vernieuwen. Met Mike Breen ziet hij de kerk als een familie op missie. We zullen ons in de kerk steeds opnieuw moeten overgeven aan en begeven op wegen die we van nature niet zouden opzoeken.
Dickard zet zich fel af tegen allerlei tendensen binnen Amerikaanse kerken met hun comfortabel christendom à la carte. Hij noemt in dat verband ‘zondaren’ als Donald McGavran, de vader van de Church Growth Movement, Bill Hybels van Willow Creek, en Hillsong. Tegemoet komen aan consumentistische neigingen is de dood in de pot. Het leidt bijvoorbeeld niet tot discipelschapsontwikkeling. Bij Dickard is dat echter juist een cruciaal element van christen-zijn. Maar dat is in onze tijd misschien wel moeilijker dan ooit: ‘The secular culture is out-catechizing the church. The world is out-discipling the church.’ (195) De leerling is geroepen zelf existentieel te leren, maar is ook per definitie een discipelmaker. Verloren mensen moeten worden getransformeerd tot mensen die Christus toebehoren. Evangelisatie is bij Dickard absoluut niet passé, integendeel, het Grote Gebod uit Mattheus 28 geldt onverkort. De transformatie van de ander is daarbij belangrijker dan het eigen groeiproces, ook hier gaat het om overgave, weg van het eigen ego, weg van ieders individualisme.
De taal van Dickard is direct en creatief. Je kunt uit het boek tal van oneliners halen, krachtige, kernachtige zinnen. Zijn theologie is orthodox en spoort niet sterk met wat ik om me heen hoor en zie aan missionair denken en handelen. Dat geeft me ook een dubbel gevoel. De radicaliteit van Dickard prikkelt en daagt uit, maar zijn theologische positie schept ook afstand. Onderzoek onder PKN-voorgangers en pioniers laat bijvoorbeeld zien dat het denken in termen van ‘verloren gaan’ vooral op het hier en nu wordt betrokken. Mensen voelen zich hier verloren, lopen er hier verloren bij etc. Anders dan bij Dickard lijkt een eeuwige scheiding niet echt een issue te zijn. Sowieso lijkt de eeuwigheid geen grote rol te spelen in het missionaire denken en handelen van velen. We leven primair binnen een immanent frame (Charles Taylor). Dat zal in ons land niet alleen gelden voor PKN-voorgangers en pioniers. Het contrast met het boek van Dickard is op deze punten groot. Dat vraagt om theologische reflectie, ook binnen de kaders van dit tijdschrift. Dickard daagt ons met zijn boek in alle scherpte op veel punten uit.
Sake Stoppels is lector theologie aan de Christelijke Hogeschool Ede (CHE)
Comments