Over hoop in turbulente tijden

In 1935 opende de bekende Nederlandse historicus Huizinga zijn boek In de schaduwen van morgen met de woorden: ‘Wij leven in een bezeten wereld. En wij weten het.’ Zowel de titel als die openingszinnen bleken profetisch. De bezetenheid nam nog veel ernstiger vormen aan dan Huizinga toen kon vermoeden.

Zelf heb ik dit citaat altijd gelezen als geschiedenis, als iets van toen. Pas recent drong het tot me door hoe actueel deze woorden weer zijn. Want deze bezetenheid is terug, in nieuwe vormen. En op zoveel plekken! De lijst van landen en gebieden waar oorlog woedt, geweld heerst, mensenrechten worden geschonden, democratie wordt ondermijnd etc. wordt steeds langer. Waar vind je dan nog woorden die richting geven, woorden van hoop?

Zelf grijp ik dan naar de Psalmen. Daar vind ik taal voor de pijn, de afschuw, de verontwaardiging, ja zelfs de woede, de haat en de wraak. Taal door God Zelf gegeven in zijn Woord, wat betekent dat Hij Zelf in al deze emoties aanwezig is. En daar zit ook de hoop en de richting. God is niet onverschillig, maar Hij regeert (Ps. 2, 146 e.v.a.), is betrokken (Ps. 10:14; 18:7, 17 e.v.a.) en Hij is niet willekeurig, maar goed (Ps. 27:13; 52:11).

Met die laatste Psalm, 52, ben ik de laatste tijd onderweg. Geschreven naar aanleiding van de gruwelijke slachting door Doëg in Nob, die in een dag 85 priesters afslacht en alle inwoners van de stad: ‘mannen en vrouwen, alle kinderen en zuigelingen, en ook de levende have: runderen, ezels en schapen.’ Verbijsterend en tegelijk herkenbaar op veel plekken en momenten in de 20e en 21e eeuw. Toch eindigt de Psalm met de woorden ‘Ik blijf hopen op uw naam, die goed is, in de kring van uw getrouwen.’ Dan realiseer ik me weer dat we op de schouders staan van tallozen die te midden van pijn, lijden en dood, de toorts van de hoop hebben vastgehouden en doorgegeven.

Op dinsdagavond 3 juni 2025 houdt Yale-theoloog Willie James Jennings een publiekslezing in de aula van de Vrije Universiteit in Amsterdam. Aanleiding is de viering van 500 jaar anabaptisme (over lijden en vervolging en de hoop vastgehouden gesproken!) en de twintigste Believers Church Conference die ter gelegenheid daarvan van 1-4 juni in Amsterdam gehouden wordt. (Home - Radical Renewal: Witnessing to a New Heaven and a New Earth - Join us in Amsterdam at the 20th Believers Church Conference!)

Thema van Jennings’ lezing is: ‘Over Hoop in turbulente tijden – Martin Luther King’s spiritualiteit’. De avond is vrij toegankelijk, maar aanmelding is verplicht:  Hoop in turbulente tijden – MLK's spiritualiteit | Publiekslezing - Vrije Universiteit Amsterdam. Op de schouders van ML King verder kijken dan wat direct voor ogen is naar een toekomst van hoop. Ik kijk ernaar uit! Meld je aan en kijk mee!

Teun van der Leer, docent en onderzoeker aan het Baptisten Seminarium